انواع ناتوانی ریاضی از دیدگاه روانشناختی

انواع ناتوانی ریاضی

رورک و کانوی (1997) شش نوع نارسایی رشدی حساب را مشخص کرده است:

الف) نارسایی حساب کلامی

در این نوع، ناتوانی در نام بردن اصطلاح­ها و روابط ریاضی به چشم می­خورد، این کودکان در نام بردن مقادیر تعداد اشیاء، نمادهای عملیاتی و حتی ارقام و اعداد نیز مشکل دارند. اگرچه آنها قادر به خواندن و نوشتن اعداد ویاشمردن مقدار اشیاء هستند (نارسایی حساب حسی حرکتی ) در مقابل برخی دیگر از افراد قادر به نامیدن مقدار اشیای ارائه شده و یا ارزش ارقام نوشته شده، نیستند (نارسایی حساب کلامی حرکتی) (دادستان، 1381).

ب) نارسایی حساب واژه­ای

در این نارسایی، ناتوانی در خواندن نمادهای ریاضی (اعدادی، ارقام، علائم عملیاتی) وجود دارد و در شدیدترین حالت کودک قادر به خواندن ارقام مجزا یا علایم ساده عملیات (+،-،×، ÷) نیست. در اشکال خفیف­تر دانش­آموز نمی­تواند اعداد چند رقمی را بخواند (بخصوص وقتی که یک صفر در وسط عدد باشد) و در بعضی موارد کودک، ارقامی را که به نظر شبیه می­رسند با هم اشتباه می­کند (7 به جای 8) یا رقم اعداد را با هم جابجا می­کند (13بجای31) (دادستان، 1381).

ج) نارسایی حساب نوشتاری

در این اختلال، ناتوانی به صورت اشکال در نوشتن اعداد و نمادهای دیکته شده مشخص می­شود در برخی موارد کودک می­تواند اعداد را بنویسد اما آنها را وارونه یا جدا می­نویسد (دادستان، 1381).

 

د) نارسایی حساب عملیاتی

در این نوع، یک اختلال مستقیم در توانایی انجام عملیات حساب به خودی خود وجود دارد و در بسیاری از موارد آزمودنی قادر نیست چرایی و چگونگی عملیاتی را که انجام داده توجیه کند به نظر می­رسد این نوع نارسایی حساب تقریبا برابر با همان بی­حسابی هکان است (دادستان، 1381).

ه) نارسایی حساب تمرینی

در این اختلال فرد در دست ورزی اشیاء واقعی و یا تصویراشیاء به منظور رسیدن به اهداف ریاضی دچار مشکل است اختلال در مواردی نظیر شمارش تعداد از اشیاء، تخمین و مقایسه مقادیر، ناتوانی در مرتب کردن اشیاء به ترتیب بزرگتر یا کوچکتر و یا زمان مقایسه اندازه دو شکل مشاهده می­شود (دادستان، 1381).

نارسايي حساب انديشه­ای

ویژگی اختلال این است که افراد در توانایی درک روابط ریاضی مورد نیاز برای محاسبه ذهنی دچار مشکل می­شوند این افراد ممکن است قادر به خواندن و نوشتن اعداد باشند ولی نمی­توانند آنچه راکه نوشته­اند بخوانند مثلا ممکن است عدد «9» را بخوانند، ولی قادر به درک رابطه بین 9 و 18 نمی­باشند (دادستان، 1381).

گيري (1994) دو نوع نارسايي حساب را به علت بد كاري نيمكره چپ مشخص مي­کند:

زيرگروه حافظه با بازيابي بسيار پايين امور حسابي اغلب با مشكلات خواندن مرتبط است و زيرگروه راهبردي با استفاده فراوان از راهبردهاي ناپخته از لحاظ رشدي و تاخير در فهم مفاهيم اساسي است. بدكاري نيمكره راست طبق الگوي گيري با زير گروه فضايي- بينايي مرتبط است كه با خطاي بالاي سوء تعبيرهايي كه از اطلاعات عددي كه به صورت فضايي ارائه شده مثل ارزش مكاني ارتباط دارد (به نقل از وان استر ، 2000).

سه نوع دیگر ناتوانی ریاضی بر اساس الگوی سه رمزی

یکی از عمومی­ترین رویکردها در بررسی انواع ناتوانی ریاضی، برحسب هم ابتلایی با اختلالات دیگر است؛ که برای کشف فرایندهای اساسی مشترک در اختلالات هم آیند، ایجاد شده است.

نوع کلامی: کودکانی که در این گروه دسته بندی شده­اند، مشکلات بیشتری در شمارش دارند، در نتیجه آنها در استفاده از راهبردهای شمارشی برای انجام صحیح محاسبات دستی عاجزند، مخصوصاً برای تفرق و حفظ عبارتهای عددی، بیشتر این کودکان (9-11 ساله) مشکلات اضافی در خواندن و هجی کردن دارند، در حدود 50 درصد از این کودکان ADHD دارند.

نوع عربی: کودکانی که در این گروه دسته بندی شده اند، مشکلات شدیدی در خواندن اعداد و نوشتن اعداد عربی با دیکته دارند. بیشتر این کودکان تنها در حوزه ریاضی مشکل یادگیری دارند.

نوع فراگیر: کودکانی که در این گروه دسته­بندی شده­اند، مشکلات شدیدی در ریاضی، خواندن و املاء و مشکلات مهم هیجانی و رفتاری دارند و در بعضی موارد با ADHD همراه هستند (دادستان، 1381).

به طور خلاصه، در حالیکه هم آیندی بالای نارسایی حساب با ناتوانیهای دیگر روشن است روابط علی بین اختلالات  نامشخص است.

[1]. Verbal Dyscalculia

[2]. Lexical Dyscalculia

[3]. Graphical Dyscalculia

[4]. Operational Dyscalculia

[5]. Practognostic Dyscalculia

[6]. Ideognostical Dyscalculia

[7]. Geary

[8]. Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)