انواع ناتوانی ریاضی
رورک و کانوی (۱۹۹۷) شش نوع نارسایی رشدی حساب را مشخص کرده است:
الف) نارسایی حساب کلامی
در این نوع، ناتوانی در نام بردن اصطلاحها و روابط ریاضی به چشم میخورد، این کودکان در نام بردن مقادیر تعداد اشیاء، نمادهای عملیاتی و حتی ارقام و اعداد نیز مشکل دارند. اگرچه آنها قادر به خواندن و نوشتن اعداد ویاشمردن مقدار اشیاء هستند (نارسایی حساب حسی حرکتی ) در مقابل برخی دیگر از افراد قادر به نامیدن مقدار اشیای ارائه شده و یا ارزش ارقام نوشته شده، نیستند (نارسایی حساب کلامی حرکتی) (دادستان، ۱۳۸۱).
ب) نارسایی حساب واژهای
در این نارسایی، ناتوانی در خواندن نمادهای ریاضی (اعدادی، ارقام، علائم عملیاتی) وجود دارد و در شدیدترین حالت کودک قادر به خواندن ارقام مجزا یا علایم ساده عملیات (+،-،×، ÷) نیست. در اشکال خفیفتر دانشآموز نمیتواند اعداد چند رقمی را بخواند (بخصوص وقتی که یک صفر در وسط عدد باشد) و در بعضی موارد کودک، ارقامی را که به نظر شبیه میرسند با هم اشتباه میکند (۷ به جای ۸) یا رقم اعداد را با هم جابجا میکند (۱۳بجای۳۱) (دادستان، ۱۳۸۱).
ج) نارسایی حساب نوشتاری
در این اختلال، ناتوانی به صورت اشکال در نوشتن اعداد و نمادهای دیکته شده مشخص میشود در برخی موارد کودک میتواند اعداد را بنویسد اما آنها را وارونه یا جدا مینویسد (دادستان، ۱۳۸۱).
د) نارسایی حساب عملیاتی
در این نوع، یک اختلال مستقیم در توانایی انجام عملیات حساب به خودی خود وجود دارد و در بسیاری از موارد آزمودنی قادر نیست چرایی و چگونگی عملیاتی را که انجام داده توجیه کند به نظر میرسد این نوع نارسایی حساب تقریبا برابر با همان بیحسابی هکان است (دادستان، ۱۳۸۱).
ه) نارسایی حساب تمرینی
در این اختلال فرد در دست ورزی اشیاء واقعی و یا تصویراشیاء به منظور رسیدن به اهداف ریاضی دچار مشکل است اختلال در مواردی نظیر شمارش تعداد از اشیاء، تخمین و مقایسه مقادیر، ناتوانی در مرتب کردن اشیاء به ترتیب بزرگتر یا کوچکتر و یا زمان مقایسه اندازه دو شکل مشاهده میشود (دادستان، ۱۳۸۱).
نارسايي حساب انديشهای
ویژگی اختلال این است که افراد در توانایی درک روابط ریاضی مورد نیاز برای محاسبه ذهنی دچار مشکل میشوند این افراد ممکن است قادر به خواندن و نوشتن اعداد باشند ولی نمیتوانند آنچه راکه نوشتهاند بخوانند مثلا ممکن است عدد «۹» را بخوانند، ولی قادر به درک رابطه بین ۹ و ۱۸ نمیباشند (دادستان، ۱۳۸۱).
گيري (۱۹۹۴) دو نوع نارسايي حساب را به علت بد كاري نيمكره چپ مشخص ميکند:
زيرگروه حافظه با بازيابي بسيار پايين امور حسابي اغلب با مشكلات خواندن مرتبط است و زيرگروه راهبردي با استفاده فراوان از راهبردهاي ناپخته از لحاظ رشدي و تاخير در فهم مفاهيم اساسي است. بدكاري نيمكره راست طبق الگوي گيري با زير گروه فضايي- بينايي مرتبط است كه با خطاي بالاي سوء تعبيرهايي كه از اطلاعات عددي كه به صورت فضايي ارائه شده مثل ارزش مكاني ارتباط دارد (به نقل از وان استر ، ۲۰۰۰).
سه نوع دیگر ناتوانی ریاضی بر اساس الگوی سه رمزی
یکی از عمومیترین رویکردها در بررسی انواع ناتوانی ریاضی، برحسب هم ابتلایی با اختلالات دیگر است؛ که برای کشف فرایندهای اساسی مشترک در اختلالات هم آیند، ایجاد شده است.
نوع کلامی: کودکانی که در این گروه دسته بندی شدهاند، مشکلات بیشتری در شمارش دارند، در نتیجه آنها در استفاده از راهبردهای شمارشی برای انجام صحیح محاسبات دستی عاجزند، مخصوصاً برای تفرق و حفظ عبارتهای عددی، بیشتر این کودکان (۹-۱۱ ساله) مشکلات اضافی در خواندن و هجی کردن دارند، در حدود ۵۰ درصد از این کودکان ADHD دارند.
نوع عربی: کودکانی که در این گروه دسته بندی شده اند، مشکلات شدیدی در خواندن اعداد و نوشتن اعداد عربی با دیکته دارند. بیشتر این کودکان تنها در حوزه ریاضی مشکل یادگیری دارند.
نوع فراگیر: کودکانی که در این گروه دستهبندی شدهاند، مشکلات شدیدی در ریاضی، خواندن و املاء و مشکلات مهم هیجانی و رفتاری دارند و در بعضی موارد با ADHD همراه هستند (دادستان، ۱۳۸۱).
به طور خلاصه، در حالیکه هم آیندی بالای نارسایی حساب با ناتوانیهای دیگر روشن است روابط علی بین اختلالات نامشخص است.
[۱]. Verbal Dyscalculia
[۲]. Lexical Dyscalculia
[۳]. Graphical Dyscalculia
[۴]. Operational Dyscalculia
[۵]. Practognostic Dyscalculia
[۶]. Ideognostical Dyscalculia
[۷]. Geary
[۸]. Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)