پایان نامه ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی: بررسی مدرنیته در آثار جعفر مدرّس صادقی

متن کامل پایان نامه با فرمت ورد

پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی

دانشگاه علّامۀ طباطبایی
دانشکدۀ زبان و ادبیات فارسی
گروه زبان و ادبیات فارسی
 
بررسی مدرنیته در آثار جعفر مدرّس صادقی
  
استاد راهنما: جناب آقای دکتر طایفی
        استاد مشاور: جناب آقای دکتر ایران­زاده
 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
چکیده
مدرنیته، تحوّلی است که از حدود سه قرن پیش در جهان آغاز شده و در تمام عرصه ­های اجتماعی، اقتصادی، قرهنگی و هنری انسان­ها تأثیر­گذار بوده است. مسلماً این امر در ادبیات نیز بی­تأثیر نبوده است. از حدود سال 1913، که اولّین اثر مدرنیستی، یعنی دخمه­های واتیکان انتشار پیدا کرد، به­مرور شیوة داستان­نویسی مدرن، جایگزین روش سنّتی شده و این امر در ادبیات فارسی نیز به­تدریج نفوذ پیدا کرده است. نویسندگانی چون صادق هدایت و هوشنگ گلشیری، اولین ­رمان­های مدرن را وارد ادبیات ایران نمودند و تاکنون نویسندگان زیادی در این عرصه قلم­فرسایی کرده ­اند. جعفر مدرس صادقی یکی از این نویسندگان پرکار است، که جلوه­های مدرنیته در آثار او به­خوبی به چشم می­خورد.
    با بازخوانی نه رمان از آثار این نویسنده که دارای بیشترین جلوه­های مدرنیستی بود، به بیان این ویژگی­ها پرداختیم. داده ­های ما نشان می­دهد که آثار جعفر مدرّس صادقی را باید از جمله آثار مدرن در گسترۀ ادبیات جهان دانست. با استناد به مطالعات کتابخانه­ای و با بهره گرفتن از روش استقرایی می­توان گفت، رمان­های گاوخونی، سفر کسری، شریک جرم، کلّۀ اسب، ناکجا­آباد، بیژن و منیژه، عرض حال، دیدار در حلب و توپ شبانه آثاری هستند که شخصیت‌های اصلی در‌ آنها، نمایندة جامعه‌ای هستند که تحت تأثیر مدرنیسم جهانی و سرخوردگی اجتماعی، به­ نوعی اختلالات پارانوئیدی و افسردگی دچار شده‌اند. همچنین پایان­های مبهم، استفاده از جریان سیّال ذهن و مونولوگ، نمادپردازی و استفاده از اسطوره­ها، این اثر را جزو آثار مدرنیستی قرار داده است. بررسی این رمان­ها می‌تواند به محققان حوزۀ ادبیات کمک کند تا فضای ادبیات معاصر ایران را بهتر بشناسند. همچنین به جامعه­شناسان و روانشناسان در شناخت عمیق‌تر لایه‌های پنهانی جامعه کمک خواهد نمود. افزون بر اینکه در نقد عمیق­ترآثار مدرس صادقی، راه‌گشا خواهد بود.
 
  کلیدواژه ­ها: جعفر مدرّس صادقی، مدرنیته، ادبیات معاصر، مدرنیسم، رمان.
فهرست مطالب

 
مقدّمه
ریشۀ واژۀ «مدرن» از کلمۀ لاتین مودو( modo ) به معنی جاری و فعلی است. به این تعبیر، هر آنچه سبک و سیاق روز را از گذشته جدا می­کرد، مدرن خوانده می­شد. مدرنیته برای بیان روش زیستن و تجربۀ حیاتی به کار می­رود، که حاصل تغییرات ناشی از صنعتی­سازی، گسترش زندگی شهری و خروج از دین به عنوان محور زندگی انسان است. ویژگی‌های آن فروپاشی و اصلاح ، تجزیه و تغییر سریع، ناپایداری و ناامنی در جوامع انسانی است. سرعت، حرکت، ارتباط، سفر، پویایی، آشوب، انقلاب فرهنگی و جنگ­ها، از دیگر ملازمه­های آن است. برخی مدرنیته را به گونه­ ای دیگر تعریف کرده اند. بسیاری باور دارند که مدرنیته، یعنی روزگار پیروزی اندیشۀ انسانی بر باورهای سنتی، رشد اندیشۀ علمی و خردباوری(rationalism)، و افزایش اعتبار دیدگاه فلسفۀ نقادانه،‌ که همه همراهند با سازمان­یابی تازۀ تولید و تجارت، و شکل­ گیری قوانین مبادلۀ کالاها و به­تدریج سلطه بر جامعۀ مدنی. مدرنیته تحوّلی است فرهنگی، سیاسی، اقتصادی،اجتماعی، فلسفی، که از حدود سدۀ پانزدهم، با کشف آمریکا، انقلاب صنعتی و انقلاب کبیر فرانسه تاامروز ادامه یافته است. در آغاز، سنت دین­ستیزی با مارتین لوتر آغاز می­ شود و هرچه بیشتر و بیشتر ندای کنار گذاشتن کاتولیک افراطی برای اصلاح وضعیت زندگی بشر امروز سر داده می­ شود و نوعی منطق کار(pragmatism)در زندگی بشر امروز سایه می­افکند. از دیدگاه پراگماتیسم، معیار حقیقت، عبارت است از سودمندی، فایده، نتیجه و نه انطباق با واقعیت عینی. در اثر این اندیشۀ سوداگرایانه، غرب تبدیل شد به عاملی برای انباشت سرمایه­ای که در اثر استثمار دیگر کشورها به دست آورده بود؛ اما این آرامش نسبی دیری نپایید و به صدا در آمدن کوس­های جنگ­های جهانی، انسان معاصر را از خواب غفلت بیدار کرد.
    جنگ جهانی اول سبب شد که مدرنیسم، انقطاع­ و گسستی تاریخی را باور کند. پایان جهان یکباره نمایان شد و بی­رحمی جنگ که یادآور مصیبت­های مشابه طی تاریخ بشر بود، ناامیدی را  به روح بشر تزریق کرد و این تأثیر در ادبیات نیز نمود پیدا کرد. مدرنیسم در واقع، ‌نقد مدرنتیه است با تمام ویژگی­های محدود کننده­اش. در این پایان نامه خواهیم دید که مدرنیسم، اعتماد به نفس و غرور نهفته در مدرنیته را که اندیشۀ انسان را کلید تمام درهای بسته می­داند، و پیشرفت و توسعه را با خوش­باوری، ‌سرنوشت زیبای آیندۀ انسان می­شمرد، رد می­ کند و این اعتقاد را رواج می­دهد که بعد روحانی و معنوی انسان معاصر فراموش شده است و این گونه توسعه، انسان را بیش از پیش به موجودی وابسته، روان­رنجور و افسرده تبدیل کرده است.
مدرنیسم دوره­ای ست که در آن، شیوه ­های بیان هنری دچار تغییر و تحوّلی اساسی می­ شود؛ یعنی مدرنیسم به گسستی تمام­عیار از سنت­های هنری و فرهنگی غرب و خلق شکل­های نوین در داستان و شعر اطلاق می­ شود. متفکران این دوره،‌ منطق­گرایی، قطعیات دنیای قدیم در حوزۀ ساختار اجتماع، مذهب، اخلاق و تلقّی سنتی از انسان را به تمسخر گرفته، نقد می­ کنند. همچنین این دوره به سبب به چالش کشیدن مبانی مهم فلسفی و علمی به ره‌آوردی بی­نظیر دست می یابد.
    در دورۀ مدرن، زبان ادبی تحوّل یافت و ادبیات دورۀ معاصر غرب در پی پیدایش مکتب­های مختلف ادبی، کم­کم شکل گرفت؛ در واقع اصطلاح ادبیات مدرن، به طور دقیق­تر به ادبیات قرن بیستم  اطلاق می­ شود. امروزه  مدرنیسم در ایران، به­اشتباه در برابر سنت قرار می‌گیرد؛ گویی واژۀ مدرنیسم معادل تجدّدطلبی و نوگرایی است؛ در حالی که در پژوهش­های جامعه ­شناسی، برای مفهوم تجدّدطلبی و نوگرایی، واژۀ مدرنیته به کار می­رود. مدرنیسم آن نمود و جلوه­گاه مدرنیته در ادبیات و هنر است.
    به هر روی، نشانه­ های زندگی مدرن در آثار نویسندگان و شعرا سبب خلق آثاری شد، که در آن­ها اولاً زمان و مکان به امری درونی تبدیل شود، و برگرفته از ذهن انسان باشد، نه آنچه در واقعیت مطرح است؛ یعنی زمان با توجه به سرعت انتقال فکر در ذهن انسان، سریع یا کند حرکت کند و تعریف مکان، همانی باشد که در ذهن انسان وجود دارد و با توجه به برداشت­های درونی انسان، تعریف شود. در نظر مدرنیست­ها، مکان و هر زاویه ، پرسپکتیوی ایجاد می­ کند که جنبۀ نویی از اشیاء و حوادث را می­نمایاند؛ بنابراین به تعداد نقطه­های دید متفاوت، فضاهای متفاوت وجود دارد. فروید نیز برای تشریح زمان شخصی، از اهیمت رؤیا سخت گفت که در آن گذشته و حال، دائم جا به جا می­شوند و بر این اساس زمان عنصری برگشت­پذیر محسوب می­ شود؛ در عین حال جریان روایت درونی ذهن، وارد تکنیک داستان­نویسی مدرن گردید. درونی شدن و اتمیزه شدن انسان نیز از دیگر مباحث مطرح در این دوره است. آشنایی­زدایی در میان هنرمندان این دوره، به معنی داشتن روحیۀ آوانگارد و بیگانه­سازی خود با جامعه و تمام سنت­های فرهنگی، از دیگر جلو­ه­های مدرنیستی می­باشد. آن­ها به جای تکیه بر سنت­ها، به تجربه­های شخصی خود تکیه می­ کنند و سعی دارند به تلفیق هنرهای دیگر چون سینما، عکاسی و نقاشی در رمان بپردازند. آنها به خلق مفهوم جدیدی از روابط علّت و معلولی پرداختند، که تنها در رمان­های رؤیا پردازانۀ آن­ها مفهوم پیدا می­ کند.
 
این جریان وارد ادیبات فارسی نیز گردید و بر فرم و محتوای رمان­های فارسی نیز تأثیر زیادی گذاشت. در آثار جعفر مدرس صادقی، به شکل جدیدی از ادبیات مدرن بومی­شده می­توان دست یافت. در داستان­های او به قول بورخس “واقعیت یکی از اشکال رؤیا است”. حوادث در رمان­های او گرچه در ابتدا رئالیستی به نظر می­آیند، اما در واقع ماهیتی فراواقعی دارند و به این سبب، واقعیت و رؤیا به­شدّت در هم می­پیچند و تشخیص آن­ها برای خواننده غیر ممکن است. او حوادث فراواقعی را با آرامشی وصف نشدنی بیان می­ کند و این موضوع باورپذیری آن­ها را برای خواننده آسان­تر می­نماید. تم داستان­های او، اعتراضی است به آنچه هست و پروراندن نوعی آرزوی تغییر. شخصیت­های او اغلب در حال گریز از شهرها و دیگر نمودهای تمدن بشری هستند و آن­قدر ناامید و سرخورده­اند، که توانی برای مبارزه ندارند؛ به این سبب به رؤیاپردازی پناه برده­اند. در داستان­های او، زمان و مکان به امری درونی تبدیل شده­ است و هرگونه ارتباط شخصیت­ها با دنیای واقعی، از ذهن آن­ها نشأت می­گیرد، همچنین نوعی نوستالژی نسبت به گذشتۀ پرشکوه ایران و سرخوردگی از ناکامی­های پی­در­پی تاریخی دیده می­ شود، و انسان­ها به کشورها یا زبان­های مختلف تقسیم نمی­شوند و دغدغۀ او، دغدغه­ای فرازبانی­وفراملیّتی­است.
 
ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

تعداد صفحه : 175
قیمت : 14700 تومان
 

—-

پشتیبانی سایت :        *       serderehi@gmail.com