پایان نامه تعامل و تقابل نظام دولت- ملت با امت­سازی در بستر جهانی شدن

متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی

دانشگا ه اصفهان

دانشکده علوم اداری و اقتصاد

گروه علوم سیاسی

 

پایان نامه کارشناسی ارشد

رشته روابط بین الملل

 

تعامل و تقابل نظام دولت– ملت با امت­سازی در بستر جهانی شدن

 

بهمن 1390

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چکیده

جهانی­شدن یکی از مباحث مهم و جنجال­برانگیز دنیای معاصر است که متفکران و اندیشمندان مختلف، هریک به   گونه­ای راجع به آن سخن گفته­اند. آن­چه مسلم است، اصل وجود این پدیده و تأثیر آن بر زندگی بشر در دنیای معاصر می­باشد که غیرقابل انکار است. اختلاف­ها بر سر ابعاد گوناگون جهانی­شدن، آثار و تبعات یا چگونگی و کم وکیف آن   می­باشد. ظهور تکنولوژی­های جدید ارتباطی و انقلاب در عرصه­ ارتباطات سبب شده  تا عرصه­ جهانی به مثابه  دهکده­ای کوچک جلوه نموده و مکان و زمان، اهمیت پیشین خود را از دست دهند. جهانی­شدن بدین­سان عرصه­ جدیدی برای حیات بشری فراهم کرده و طبعاً شرایطی متفاوت از گذشته را فراروی انسان­ها  قرار می­دهد. جهان اسلام نیز از این تحولات دور نمانده است و  فرصت­هایی برای مسلمانان در سایه جهانی شدن برای شکل دهی به «امت­سازی» مطابق با آموزه­های اسلامی به وجود آمده است. موضوع و محتوای « امت»، مفاهیم ناس، عامه و مردم هستند. مردمی که ایمان به یک هدف دارند و بین آن­ها وحدت معنوی برقرار است. این مفهوم یک اصطلاح رایج در ادیان یهود، مسیحیت و اسلام است که در فرهنگ اسلامی عمدتاً به گروهی از مردم اطلاق می­ شود که در سرزمینی اسکان یافته، دارای نظام اعتقادی و ارزشی واحد، با تأکید بر فردِ پیشوا که عامل انسجام اجتماعی و وحدت می­باشد به کار رفته است. این اصطلاح، اهمیت خاصی در فرهنگ اسلامی دارد. بر طبق فرضیه این رساله «جهانی­شدن با تحت تأثیر قرار دادن نظام دولت – ملت توانسته است بستری برای طرح مجدد نظریه­ی امت سازی فراهم نماید». با ورود الگوی نظام دولت- ملت به جوامع اسلامی که خاستگاهی اروپایی دارد، این الگو با عناصری چون «ناسیونالیسم» و«حاکمیت»  نتوانست جوابگوی نیازهای جوامع اسلامی باشد، چرا که از لحاظ ماهوی سنخیتی با این جوامع نداشت. در عین حال، به نظر   می­رسد با امت­سازی که مفهومی اسلامی و متناسب با جوامع اسلامی است، در تقابل باشد. در این بین، پدیده­     جهانی­شدن با نگاهی فراسرزمینی و فراملیتی خود، ناکارآمدی الگوی نظام دولت- ملت را در این جوامع پررنگ­تر نموده و می ­تواند بستری برای امت­سازی فراهم  نماید. این رساله  با روش توصیفی-  تحلیلی تلاش دارد نشان دهد، جهانی­شدن به عنوان عاملی فرصت­ساز، با تحت تأثیر قرار دادن بنیادهای نظام دولت- ملت می ­تواند الگوی امت­ را  از نگرشی آرمان­گرایانه به نگرشی واقع­گرایانه تبدیل نماید.

کلید واژه : جهانی شدن، دولت- ملت، امت، امت­سازی، فراملی.

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

 

فصل اول:کلیات

مقدمه. 8

1-1 شرح و بیان مسئله پژوهشی.. 2

1-2- کلید واژه ها 4

1-2-1-  جهانی شدن (Globalization ) 4

1-2-2- دولت- ملت (Nation-State) 4

1-2-3- امت ( The Ummah) 4

1-2-4- امت سازی (Ummah-Building) 5

1-2-5- فراملی (Transnational) 5

1-3 -پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق.. 5

1-4- اهداف تحقیق.. 8

1-5- اهمیت وارزش تحقیق.. 8

1-6- کاربرد نتایج تحقیق.. 9

1-7-  فرضیه های تحقیق.. 9

1-8-روش تحقیق.. 9

1-9- ابزار تجزیه و تحلیل.. 9

1-10- سازماندهی تحقیق.. 10

 

فصل دوم: چهارچوب نظری ؛ منطق درونی اسپریگنز وجهانی شدن

مقدمه. 11

2-1- نظریه سیاسی توماس اسپریگنز. 12

2-2- مرحله اول: مشاهده بی نظمی.. 16

2-3- مرحله دوم: تشخیص درد. 17

2-4- نظم وخیال؛ بازسازی جامعه. 19

2-5- مرحله چهارم : ارائه راه حل.. 20

2-6- تعریف مفهوم جهانی شدن.. 21

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

2-7- جهانی شدن یا جهانی سازی ( پروسه یا پروژه ) 23

2-7-1- جهانی شدن به مثابه پروسه. 23

2-7-2-  جهانی شدن به مثابه پروژه. 25

2-7-3-پدیده جهانی شدن؛ پروسه و پروژه به طور توأمان.. 25

2-8- خاستگاه تاریخی جهانی شدن.. 26

2-8-1-  مرحله جنینی.. 28

2-8-2- مرحله بالندگی.. 28

2-8-3- مرحله پیشروی.. 28

2-8-4-  مرحله نزاع سلطه. 29

2-8- 5- مرحله تردید و بلاتکلیفی.. 29

2-9- آرا و اندیشه های سه نسل نظریه پردازان جهانی شدن.. 30

2-9-1- نسل اول.. 31

2-9-2- نسل دوم. 31

2-9-2-1-  نظریه های اجتماعی.. 32

2-9-2-2- نظریه های اقتصادی.. 32

2-9-2-3- نظریه های سیاسی.. 32

2-9-2-4- نظریه های فرهنگی جهانی شدن.. 32

2-9-3-  نسل سوم. 33

2-10- جهانی شدن و همبستگی های دینی.. 33

2-11 نتیجهگیری.. 35

 

فصل سوم:نظام دولت – ملت ؛ دولت مدرن در بستر زمان

مقدمه. 36

3-1- دولت چیست؟. 37

3-2- زمینه های فکری دولت مدرن.. 40

3-2-1- حاکمیت… 40

3-2-2- ایدئولوژی دولت ساز : ناسیونالیسم.. 43

3-3- سیر تاریخی دولت مدرن یا نظام دولت- ملت… 47

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

3-3-1- ظهور دولت – شهر. 49

3-3-2- امپراتوری رم. 49

3-3-3- دوره فئودالی.. 50

3-3-4- ملوک الطوایفی.. 51

3-4- طبقه بندی دولت های مدرن.. 53

3-4-1- دولت مطلقه. 53

3-4-2- دولت مشروطه. 56

3-4-3- دولت لیبرال.. 56

3-4-4- دولت رفاهی.. 56

3-4-5- دولت نولیبرال.. 57

3-5- نتیجه گیری.. 57

 

فصل چهارم:امت سازی

مقدمه. 58

4-1- بررسی نظریه امت… 59

4-1-1- تعریف امت… 59

4-2- جایگاه امت در قرآن کریم.. 61

4-2-1-  امت به معنای مدت وزمانی معین.. 62

4-2-2- امت به معنای پیشوا ، رهبر ، الگو و نمونه. 62

4-2-3- امت به معنای راه ،روش ،دین وآیین.. 62

4-2-4- امت به معنای گروهی از جانداران ( اعم از انسان وحیوان ) 62

4-2-5- امت به معنای گروهی از انسان ها 63

4-3- نظرات سید قطب درباره “امت وسط”. 64

4-3-1- امت وسط در حوزه تصور و اعتقاد. 64

4-3-2- امت وسط در حوزه شعور وتفکر. 64

4-3-3- امت وسط درتنظیم وتنسیق زندگی.. 65

4-3-4- امت وسط در ارتباطات… 65

4-3-5- امت وسط در مکان.. 65

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

4-3-6- امت وسط در زمان.. 65

4-4- نظر علامه طباطبایی درباره امت وسط… 65

4-5- مبانی تفکر امت… 66

4-5-1- اصل توحید. 66

4-5-2- جامعیت دین.. 66

4-5-3-  جهانشمول بودن دین.. 66

4-5-4- جاودانگی دین.. 68

4-5-5- مکانسیم تحقق امت اسلامی.. 68

4-6- امت سازی در بستر اتحاد اسلامی.. 68

4-7- سید جمال الدین اسد آبادی و اتحاد اسلامی.. 71

4-7-1- اتحاد دول اسلامی ، اتحاد ملل اسلامی در اندیشه سید جمال.. 75

4-8- خاستگاه امت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) 76

4-9- نتیجه گیری.. 78

 

فصل پنجم:تقابل جهانی شدن با نظام دولت- ملت؛تعامل جهانی شدن با امتسازی… 80

مقدمه. 80

5-1- تأثیرات جهانی شدن در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی.. 81

5-1-1- جهانی شدن درعرصه اقتصاد. 81

5-1-2- جهانی شدن در عرصه سیاست… 84

5-1-3 جهانی شدن در عرصه فرهنگ…. 89

5-2- مرحله اول _ مشاهده بحران.. 93

5-2-1-  نفوذ  نظام دولت- ملت در جهان اسلام. 93

5-2-2- عنصر ناسیونالیسم.. 94

5-2-3- عنصر حاکمیت… 95

5-3-مرحله دوم- تشخیص درد. 96

5-4- مرحله سوم – نظم و خیال ( بازسازی جامعه ) 101

5-4-1- توصیف ویژگیهای دولت در عصر پیامبر به عنوان نمونه آرمانی.. 101

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

5-5- مرحله چهارم- ارائه راه حل: تقابل جهانی شدن با نظام دولت-ملت ؛ تعامل جهانی شدن با امتسازی.. 103

5-5-1- فرصت سازی جهانی شدن در دوسطح  «ملتها» و «دولتها». 111

5-5-1-1- فرصتسازی جهانی شدن در سطح ملتها 111

5-5-1-2- فرصتسازی جهانی شدن در سطح دولتها 112

5-6- نتیجه‌گیری.. 113

نتیجه گیری.. 114

منابع ومآخذ.. 119

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

جدول شماره1-1: جهانی شدن.. 30

جدول4-1: ساخت اجتماعی سید جمال الدین اسدآبادی.. 73

جدول 4-2 : عوامل مخرب وحدت ساختی.. 74

جدول 4-3: دکترین اصلاح سید جمال الدین ا سد آبادی.. 74

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

 

شکل 1- 1: نمودار تشخیص علل بی نظمی سیاسی.. 18

 شکل 5-1: نمودار جهانی شدن به عنوان کاتالیزور. 115

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

جهانی شدن به عنوان موضوعی که بیشتر در دهه­های پایانی قرن بیستم به عرصه گفتمان­های اجتماعی وارد شد توانست در زمانی کوتاه توجه اندیشمندان جهان را به سوی خود جلب نماید .شیوع این موضوع صرفه­نظر از پیشینه تاریخی و فلسفی­اش به حدی چشم­گیر بوده است که تقریباً در همه حوزه های فکری واجتماعی معاصر با تعبیر وتفسیری خاص از آن سخن به میان می­آید. جالب اینجاست که علی­رغم متداول بودن این اصطلاح هنوز تعریف جامع و مانعی از آن اراده نشده است . تحت این شرایط به واسطه تراکم زمان ، مکان و فضا دیگر      نمی­توان خود را دریک محیط بسته جغرافیایی تعریف کرد . به گونه­ ای که هویت در گذر زمان معنا ومفهوم پیدا کرده است. در چنین وضعیتی دولت – ملت نمی ­تواند به مثابه مدل وستفالیایی عمل نموده و شاهد نفوذپذیری مرزها و تحدید حاکمیت­ها می­باشد. در این شرایط تراکم فضا وزمان جوامع اسلامی می­توانند با بهره گرفتن از فرصت­های پدید آمده استعدادهای بالقوه­ای که بنابر آموزه­های اسلامی برای جهانشمول شدن آیین اسلام وجود دارد بهره گیرند .

 

1-1 شرح و بیان مسئله پژوهشی

جهانی شدن از جمله مسائل مهم جهان حاضر است که ابعاد گوناگون فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی دارد. این پدیده، بسیاری از دانشمندان را به تفکر پیرامون خود واداشته و هریک از آنها تلاش کرده اند تفسیر وتبیین علمی از این روند  ارائه دهند. در سالهای اخیر اندیشمندان بسیاری از این مفهوم به شکل گسترده استفاده کرده وآن را مفهومی کلیدی نه تنها در علوم سیاسی یا روابط بین الملل بلکه در کل علوم اجتماعی می دانند. برای نمونه مالکوم واترزجهانی شدن را مهمترین موضوع ومفهوم دهه 1990قلمداد می کند که نشان دهنده گذار جامعه انسانی به هزاره سوم است.( واترز، 1379: 9) جهانی شدن هر چند به تازگی به شیوه‌ای نوین مطرح شده است، چیز تازه‌ای نیست و سابقه‌ای بس طولانی دارد؛ به گونه‌ای که از نظر رابرتسون نیز فرایند کلی جهانی شدن دست‌کم به پیدایش دین‌های جهانی در بیش از دو هزار سال پیش می رسد ( رابرتسون، 1385: 31). نویسندگان و صاحب نظرانی مانند مزروعی نیز نخستین نشانه‌های فرایند جهانی شدن را در تمدن اسلامی و شرق باستان شناسایی می‌کنند( گل محمدی ، 1386 : 23). فرایند جهانی شدن و ریشه‌های آن در نوع سنتی با ادیان جهانی مخصوصاً اسلام آغاز گردید و تا آغاز دوره رنسانس ادامه داشت. از این تاریخ به بعد، نوعی دیگر از جهانی شدن که می‌توان از آن به جهانی شدن مدرن و یا به تعبیر «شولت»، جهانی شدن سکولار یاد کرد، آغاز شد(شولت،1382: 73).

نکته مهم دیگر درباره ماهیت این فرایند، پروسه‌ای پروژه‌ای و یا ترکیبی بودن آن است. عده‌ای ماهیت آن را یک فرایند طبیعی و برخاسته از جوامع پسا صنعتی غرب می‌دانند(سجادی ، 1387: 31) و آن را یک پروسه طبیعی قلمداد می‌کنند. در دیدگاه دیگر، جهانی شدن امر تصنّعی و هدایت شده است که غرب، آن را در راستای خواست‌ها و منافع خویش تعقیب و هدایت می کند( سجادی ، 1387: 31).  از این رو آن را یک پروژه کاملاً غربی برای استعمار دیگران می‌دانند. در نگرش سوم که مورد نظر این پایان نامه است، جهانی شدن، پدیده‌ای مرکب از هر دو جنبه پروسه‌ای و پروژه‌ای می‌باشد. بر این مبنا، این پدیده مانند هر پدیده دیگر فرصت‌ها و چالش‌هایی را به وجود می‌آورد. لذا جهانی شدن در کنار چالش‌ها، فرصت‌هایی نیز ایجاد نموده است که در این پایان نامه به فرصت‌های جهانی شدن برای امت سازی پرداخته خواهد شد.

یکی از نتایج اساسی جهانی شدن، برداشتن فاصله‌هاست: افزایش فزاینده اطلاعات و رسانه‌های گروهی، مفهوم مرز در واحدهای سنتی همچون، دولت ـ  ملت را بی‌اثر می‌سازد و مرزهای جغرافیایی، جای خود را به مرزهایی با توانایی‌های اطلاعاتی می‌دهد. با روند جهانی شدن، عمل سیاسی نیز جهانی می‌شود( لسناف ،1385: 220). در این وضعیت، در کنار تهدیدها و پی‌آمدهای سوء جهانی شدن، به دلیل طرح فرا جامعه[1] ظرفیت‌ها و قابلیت‌هایی نیز برای جهانی شدن واقعی و مورد نظر ادیان فراهم می‌ شود(قوام ،1382: 361 ).

جهانی­شدن، با پشت‌ سر گذاشتن و در نوردیدن مرزهای جغرافیایی ملی در مناسبات و روابط فرهنگی، سیاسی، اجتماعی منجر به نزدیک‌تر شدن مسلمانان در ورای ملّیت و قومیت آنان می‌شود و فن‌آوری نوین ارتباطی و اطلاعاتی از جمله «اینترنت»، امکان تغییر و تحول در باورها، ارزش‌ها فراهم نموده و در نتیجه، تصویر ذهنی مخاطبین را در حد بالایی افزایش داده است(افروغ 1387 : 40) و این مسئله به این معناست که جهانی شدن باعث تضعیف بنیان­های دولت- ملت و شکل گیری افق های جدیدی برای امت سازی شده است.

کمرنگ شدن نقش قومیت وملیت می‌تواند ذهنیت  مسلمانان را فراتر از جامعه ملّی به سمت ایجاد تصویری مثبت از زیست مشترک، سرنوشت و آینده مشترک سوق دهد و محیط ذهنی ـ روانی بسیار خوبی ایجاد کند تا     زمینه­ ساز انسجام اسلامی شود ودر نتیجه نوعی امت سازی رخ دهد.

بر اساس آن­چه واترز گفته است، جهانی شدن، فرایندی است که در آن قید و بندهای جغرافیایی که بر روابط اجتماعی و فرهنگی سایه افکنده است، از بین می‌رود و مردم به طور فزاینده‌ای از کاهش این قید و بندها آگاه می‌شوند. کاهش قید و بندهای جغرافیایی، منجر به کمرنگ‌تر شدن تصویر مثبت ناسیونالیستی در بین مسلمانان می‌شود و زمینه‌های واگرایی ناشی از ناسیونالیسم را کم‌ می‌کند. همچنین تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات، فرصتی است که تصاویر ذهنی غیر واقعی متقابل بین نخبگان حاکم بر کشورهای اسلامی را کاهش و آنان را به سمت نگرش واقع‌بینانه‌تر از یکدیگر سوق دهد. این وسایل در دوره ما قبل اخیر جهانی شدن، بیشتر در اختیار قدرت‌های بزرگ بود که بر اساس منافع خود به اختلاف بین حاکمان کشورهای مسلمان و منفی­سازی بین آن­ها اقدام می‌نمودند. از طرفی اکثر قریب به اتفاق دول کنونی ممالک اسلامی بر پایه الگوی “دولت – ملت ” غرب بنا نهاده شده است و با خاصیت سکولار یا نیمه سکولار و غیر مردمی و انحصاری خود هرگونه پیوستگی و وحدت را از روزنه منافع ملی و طایفه­ای و قومی و از دیدگاه فلسفه سیاسی مسلط امروز غرب و سیستم حاکم بر جهان آن می­نگرند.  بحران مشروعیت سیاسی در ممالک و دنیای اسلام در عصر حاضر در تغییر وتحولات وارده به الگوی دولت – ملت نیست بلکه در اصل وجود وتعارض با چنین نظامی است(مولانا، 1388 : 117). در بسیاری از کشورهای اسلامی فاصله میان مردم وجامعه و دولتهای حاکم بر سرزمین های اسلامی در حال افزایش است. از طرفی اسلام­گرایان( امت اسلامی ) تنها جامعه و گروهی هستند که به طور جدی خواستار یک نظام فرامرزی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می­باشند. امت­سازی به گونه­ ای در واکنش به جریان جهان­شمولی اقتصادی، فرهنگی و تکنولوژی امروزی که ادامه سلطه گرایی گذشته است شکل می­گیرد و با اتحادو وحدت و شناخت واقعیت به جای واکنش­های آنی و پروژه های پراکنده و متفرقه و تزئینی که این روزها اغلب از طرف برخی از دولت­ها و ممالک اسلامی دیده می شود، مأموریت تاریخی خود را انجام داده و با درایت کامل مدلولات فکری و عملی خود را در چارچوب جهانشمولی اسلام به دنیا ارائه خواهد کرد.  همان­گونه که ملت سازی و فراهم کردن زمینه برای ایجاد دولت ملی پروسه چندان آسانی نبوده است، امت­سازی نیز آسان نخواهد بود.

 

[1] Post – society

تعداد صفحه :142

قیمت :37500 تومان

بلافاصله پس از پرداخت ، لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.

پشتیبانی سایت  serderehi@gmail.com

[add_to_cart id=158079]

—-

پشتیبانی سایت :       

*         parsavahedi.t@gmail.com