کامل ترین مجموعه فرهنگ لغت مردم کوچه و بازار فارسی قسمت بیست و یک

 

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

خال به خال-خال خال

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

 

آب شیراز-شراب

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

پا گرد-محل چرخیدن پله ها

 

 

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)
ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

 

رضا شدن-راضی شدن
خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

 

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

پس پس رفتن-رو به عقب گام برداشتن

زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

چارچار زدن-بی حیایی کردن

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)
جور-هم طراز-اخت-هم زبان

رجاله-اراذل و اوباش

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

بنگی-معتاد به حشیش

 

آفتاب به ملاج کسی خوردن-دیوانه شدن-خل شدن
ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

پیس-کسی که پوستش با لکه هایی دو رنگ می شود

آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

دل-معده

خشکه پلو-کته

چله نشین-کسی که از خانه بیرون نمی آید-خانه نشین

تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

زحمت کشیدن-کار کردن

دست کم-حداقل

 

پوست پلنگ پوشیدن-سخت به دشمنی برخاستن

اجل‌برگشته-کسی که مرگ به‌سراغش آمده

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

آب رفتن-بی‌اعتبار شدن-کوچک شدن

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

رشوه خوار-کسی که برای انجام کاری ناروا دستمزد دریافت می کند

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

آواز شدن-شهره شدن

چار طاق-به طور کامل

بای دادن-رشوه دادن-باج دادن

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

افتاده-فروتن-متواضع

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

پیاده روی-راه پیودن با پای پیاده

دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

تیر کردن کسی-کسی را تحریک کردن و به کاری واداشتن

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

حی و حاضر-آماده

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)
زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

با آتش بازی کردن-به کاری پر خطر پرداختن

بَرج-خرج های خارج از خانه

دو به دو-دو تا دو تا

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد
چمباتمه زدن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

خپله-چاق و کوتاه قد

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن
بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

بَهمان-فلان

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

 

آواز دادن(خواستن)

 

دوا درمان-مداوا-معالجه
پشم و پیله-ریش

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

چال افتادن-گود شدن

خدا به رد-در پناه خدا

چادر-پوشش زنان مسلمان ایرانی که پارچه ای است نیم دایره که دنباله ی آن تا پشت پا می رسد

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

 

 
ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

چروک انداختن-چین انداختن

آواز شدن-شهره شدن

 

بد گوشت-آدم نچسب-دیر پیوند-کسی که زخمش دیر بهبود یابد

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

از عزا در آوردن-به دوره‌ی عزاداری پایان دادن

رفتن گوش-ناراحت شدن گوش از سر و صدا

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

خیال کسی تخت بودن-آسوده خیال بودن-کاملن مطمئن بودن

دلسرد کردن-ناامید کردن

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن
آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار

آبِ سیاه(نیمه کوری)

ریق افتادن-ریغ افتادن

 

درد و بلا-نفرینی است چون زهر مار-کوفت-مرض و مانند این ها

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

بر و بساط-زندگی و لوازم آن-مقدمات کار

تگری-بسیار خنگ-یخچالی

 

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

دلسرد کردن-ناامید کردن

 

دم زدن-حرف زدن-اعتراض کردن-جیک زدن

خاکه-خرده ی هر چیزی

دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن
 

 

زیر سازی-ساختن قسمت زیرین جاده

برداشت کردن-فهمیدن-گرفتن پول از حساب-درو کردن محصول کشاورزی

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

بند آوردن-متوقف کردن

 

 

چشم و گوش باز-کسی که همه چیز را می فهمد-آگاه و با تجربه
خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

 
زابرا-از خواب پریده-بد خواب-عصبی

پت و پاره-ژنده-فرسوده

 

 
رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

ته خوار-بچه باز

دل خالی کردن-کین خود را گرفتن-از رنج دشمن شاد شدن

از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)
تحصیل کرده-درس خوانده

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

خاج کشیدن-صلیب کشیدن

 

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

پاشنه ترکیده-بی سر و پا-آدم پست

بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار

روغن زرد-روغن حیوانی

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

حرف-سخن-گفتار-کلام

جوغ-جوی آب

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن

 

خرج راه-هزینه ی سفر

 

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)
پیچ و مهره ی کاری در دست کسی بودن-کاری تنها از عهده ی او بر آمدن
 

 
چندر-رگ و ریشه ی گوشت

 
پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان
دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

 

 

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن
پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی
اُس و فُس(اصل، مایه، چهارستون بدن)
ار زبان کسی-از قول کسی

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

به همین نزدیکی-به همین زودی-بزودی

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن
زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

آل-موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول

حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن

داغ دیدن-شاهد مرگ عزیزی شدن

خرناس-نگا. خُرخُر

 
روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن
چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

آلامد-باب روز-به‌رسم معمول

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال
دم به ساعت-هر ساعت-هر لحظه

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن-بسیار فرودست تر از کسی بودن-اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن

پت پتی-موتور سیکلت

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

چاک کردن-نگا. چاک دادن

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

 
خاطر جمع-مطمئن
دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

دسته-جمعیت سینه زن

آمپر کسی بالا رفتن-از کوره در رفتن

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

خوش ریخت-دارای هیکل برازنده
آفتاب خوردن(سختی کشیدن)
دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل

درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت
از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)

دان-دانه-چینه

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

 

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

آفتابه خرج لولهنگ کردن-چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو
دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس
از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن
 

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

اهل آن کار (کار بد)
درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

انگشت رساندن(دست‌درازی کردن، دست زدن)

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

 

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

زیر تبری-کنده ای که هیزم شکن روی آن با تبر هیزم می شکند

حهاز-کشتی بزرگ

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

جیم شدن-بدون سر و صدا فرار کردن

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)
تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

 
دار-داربست قالی-چوبه ی اعدام

 
پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن
به چشم-اطاعت می شود

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

دریافتی-حقوق
پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

راه مکه-کهکشان

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت

ته ریش-ریش اندک

چرکو-آدم کثیف
تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

چیلک دان-چینه دان

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)
پس کشیدن-به عقب کشیدن

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

دهنه سرخود-بی بند و بار

 

خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان

خوش خدمتی-خودشیرینی-چاپلوسی

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

 

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

زبان بندان کردن-دهان همه را با ایجاد وحشت بستن و سپس چاپیدن

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری
بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

جارچی گری کردن-دهن لقی کردن-خبری را منتشر کردن

چُغُل-سخن چین
پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن
چانه-گلوله ی خمیر نان

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن
خال مَخال-خال خال

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

آسمان با زمین دوختن(داشتن کمال مهارت در تیراندازی)

رد پا-جای پا-اثر

زیر لبی-زیر زبانی
دو دانگ-یک سوم-مقدار اندک-کم

حق دادن-تایید کردن

 

دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه

خواهر کسی را گاییدن-دخل کسی را آوردن-کلک کسی را کندن
از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

 

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

بردن از رو- از رو بردن

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

به کوری چشم کسی-بر خلاف میل کسی

ارزانی-بخشیدن-دادن

آماده‌باش(حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر)

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی

حمله کردن-یورش بردن

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

پولک-زینت هایی دایره شکل و درخشان که به جامه می دوزند

پول چای دادن-انعام دادن

حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن
در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن
دُم بریده-زرنگ و ناقلا-بدجنس
جز جگر زده-نفرینی است به معنی دل سوخته بر اثر اندوه و مصیبت-گرفتار به بلا

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

حساب بردن-پروا داشتن-اطاعت کردن

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن
خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده
به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

ته و توی چیزی را بالا آوردن-به اصل چیزی پی بردن-چیزی را تمام کردن

جِر خوردن-پاره شدن

چهره کردن-نگا. چهره شدن
چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

 

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

دست و پا توی هم رفتن-بی پول شدن-گرفتاری مالی پیدا کردن

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

زوزه-صدای ناله ی حیوان یا صدای باد

ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

چله-چاق-چرب و چیلی

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

دست کج-نامطمئن-دزد

آدم بی‌معنی(آدم بی‌خود)

زیر گرفتن-زیر کردن

آدم استخوان‌دار-کسی که اراده و پشتکار دارد

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

اهل بیت-اهل خانه-خانواده

دراز کش-افتاده-خوابیده
ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

آب در هاون کوفتن(کار بی‌هوده کردن)

حق نشناس-نا سپاس